رهنمود کامل برای مسئولین امور

محمد نسیم مهدی

برای همه مسئولین امور پیشنهاد می نمایم که آیه شریفه 159 آل عمران را با آب طلا بنویسند و بر سر دروازه های دفاتر خود نصب کنند .

الله متعال در این آیه مختصر و موجز رهنمود کاملی را برای مدیریت مردم وحکومت ارایه فرموده است . اکر مسئولین امور از رهبر تا کوچکترین فرد مسئول به این رهنمود عمل کنند می توانند اولا بیاری و نصرت الله متعال و ثانیا با حمایت و مشوره مردم ( ملت ) این راه صعب العبور را به آسانی طی کنند . و به کسب رضایت الله متعال که اولین وآخرین هدف و آرزوی یک مومن و مسلمان است ناییل آیند .

امیدوارم به نکات نهایت مهم آیه 159 آل عمران توجه دقیق نمایند .

فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو كُنتَ فَظًّا غَليظَ القَلبِ لَانفَضّوا مِن حَولِكَ فَاعفُ عَنهُم وَاستَغفِر لَهُم وَشاوِرهُم فِي الأَمرِ فَإِذا عَزَمتَ فَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُتَوَكِّلينَ.

ترجمه : پس به لطف و رحمت از جانب الله متعال بود که بر ایشان نرم شدی و اگر خشن و سخت دل بودی بیگمان از پیرامونت پراگنده میشدند پس از آنان در گذر و برای ایشان آمرزش بخواه و در کار های اجرایی و نظامی و سیاسی با آنها مشورت کن پس هرگاه بر اساس شورا تصمیم گرفتی به خدا توکل کن ( نگران نتیجه رای نا پخته آنان نباش ) که مسلما خدا توکل کنندگان را دوست دارد .

1 : اصل مدارا در مدیریت

الله متعال به پیامبرش می فرماید که بنا بر حکمتی ما تورا شامل رحمت خود قرار دادیم که نسبت به اصحاب خود ولوکه مرتکب خطا واشتباه شوند نرم دل باشی چون اگر تو ای پیامبر خشن و سخت دل می بودی اصحابت از اطراف و پیرامونت پراکنده می شدند و تو موفق به ساختن دولت شهر در مدینه نمی شدی و قدرت نظامی را که به دلیل ایمان آوردن جمع کثیری از مردم مکه و مدینه و  اطراف آن تشکیل داده بودی از دست میدادی و در نتیجه در امر تبلیغ رسالت موفق نمی شدی .

به این نکته نهایت ظریف توجه  و دقت بفرمایید که خداوند متعال به پیامبرش چنین هشدار میدهد درحالیکه حضرت رسول اکرم (ص) پیامبری اند که اطاعت از ایشان یقینا مانند اطاعت از خداوند متعال است ( سوره النسا آیه 80 ) بنا اگر پیامبر عظیم الشان مانند حضرت رسول اکرم (ص) خشن و سخت دل می بودند اصحاب ایشان از اطراف ایشان پراکنده می شدند پس در مورد مسئولین امور چی می فرمایید ؟

در حالیکه معلوم نیست که در درگاه الله متعال منزلتی دارند یا خیر! زیرا هیچ فردی از انسان ها نمی توانند دریابند که آیا آن همه عبادات و افعال نیکویی ( جهاد ، عدالت در امور و خدمت خلق خدا ) که انجام داده اند مورد قبول درگاه الله متعال قرار گرفته است یا خیر !

این مقام های رهبری ، وزارت ها ، ریاست ها ، و همه از جمله مقام های دنیوی اند که هیچ ارزش در نزد الله متعال ندارند گاهی این مقام ها سبب می شوند که انسان ها به بهشت روند و از آتش دوزخ نجات یابند و گاهی سبب میشود که انسان ها به آتش دوزخ فروروند زیرا الله متعال آنان را در همه حال و احوال امتحان میکند ، یکی را رهبر میسازد و دیگری را محتاج یک لقمه نان می سازد به همین ترتیب  دنیای ما که به مثابه یک معبر ( پل ) است سپری می گردد و با وفات ما مدت و زمان امتحان ختم می گردد و در روز محشر دوباره الله متعال ما را زنده خواهد کرد ( البقره 28 ) .و در آنجا نتایج امتحان کانکور اعلان خواهد شد .

برا در مسلمان ! اگر امروز قدرت و منصب دارید آن روز را فراموش نکنید با مردم با نرمی ، لطف ،و مهربانی برخورد کنید . زیرا این اصل یکی از مهمترین اصول حکومتداری و مدیریت مردم است کوشش بفرمایید بر قلوب مردم حکومت کنید نه بر ا جساد مردم زیرا یک مدیر خشن و بی رحم یک محبس ( زندان ) میتواند چنان نظم و امنیت را در زندان بوجود بیاورد که همه تعجب کنند لیکن زمانیکه این محبوسین از زندان خلاص شوند صد ها بار آن مدیر محبس را نفرین خواهند کرد و حتی در دل های شان در زندان هم چنین خواهند کرد . نباید کوشش کنید که با خشونت و بی رحمی یک کشور را بیک زندان تبدیل کنید .

در این صورت عاقبت نهایت بدی در آخرت در انتظار شما خواهد بود .

2 : اصل عفو و بخشش :

الله متعال به پیامبرش دستور میدهد که اگر اصحابت مرتکب گناه و اشتباه ( در جنگ احد ) شدند آن ها را عفو کن و از گناه ایشان در گذر .

عفو و بخشش افراد دومین اصل  از اصول حکومتداری و مدیریت خوب است نباید به بهانه ها ی افراد و شخصیت ها را توهین و تحقیر کرد . در گذشته همین تحقیر ها و توهین سبب شد که مردم علیه حکومت خلقی ها و پرچمی ها قیام کنند و علم جهاد را بر علیه آنها بلند کنند .

3 : طلب آمرزش :

الله متعال به پیامبر بزرگوار دستور میدهد که اگر اصحابت مرتکب گناه بزرگ شدند از خداوند متعال برای آنها طلب آمرزش کن . پیامبر خدا ( ص ) کسانیکه را از امر ایشان سرپیچی کردند ( در جنگ احد ) خود مکلف به عفو ایشان شدند اما در اینجا پیامبر خدا (ص) مکلف میگردند برای آن کسانی طلب آمرزش نمایند که مرتکب گناه بزرگ شده بودند . در جنگ احد نافرمانی عده از اصحاب سبب شد که هفتاد و دو نفر از بزرگان صحابه به شهادت برسند پیامبر خدا (ص) مکلف گردیدند که نسبت به این افراد که گناه آنها بسیار عظیم است از خدا طلب آمرزش کنند .

شما چه می فرمایید ؟

اجراآت شما چطور است ؟ به اندک بهانه تحقیر و توهین مینمایید . و دیده شده است افراد زیاد به دلیل بسیار اندک و بی اهمیت حتی اعدام شده اند .

از خدا بترسید !

طلب آمرزش از خدا در اصول مدیریت اسلامی سومین رکن  است که باید مسئولین امور همیشه در نظر بگیرند .

4 : اصل مشوره با مردم :

چهارمین رکن رکین و اساسی اصول مدیریت که از همه مهمتر است مشوره با مردم است . پیامبر خدا (ص) مکلف می گردند که در امور سیاسی ، نظامی ، اقتصادی . … با اصحاب خود مشوره کنند .

پیامبر خدا (ص) با اصحاب خود همیشه مشوره می فرمودند بطور مثال در جنگ بدر پیامبر خدا یک محلی را انتخاب کردند که در آنجا قرارگاه بگیرند در این هنگام یک صحابی آمد و گفت یا رسول الله (ص) این موقعیت مکانی را برای شما خدا معین فرموده ؟ پیامبر خدا (ص) فرمودند نه من خودم انتخاب کردم آن صحابی گفت این جا مناسب برای جنگ با دشمن نیست زیرا در این صورت چاه های آب در اختیار دشمن قرار خواهد گرفت بهتر است در مکان قرار بیگریم که چاه های آب در عقب لشکر ما قرار بگیرد که همیشه ما از آن استفاده کنیم و دشمن از آن محروم شود . رای این صحابی را اصحاب قبول کردند و پیامبر اکرم (ص) هم نیز قبول فرمودند و در جلو چاه های آب قرارگاه گرفتند .

5 : در جنگ خندق که به مشوره حضرت سلمان فارس خندق حفر شد نیز چنین شد و در صلح حدیبیه هم پیامبر خدا (ص) به مشوره ام المومنین ام سلمه مشکل پیش آمده را حل فرمود .

در آن زمان پیامبر بزرگوار با همه افراد اصحاب مشوره می نمودند بطور مثال : در بیعت تحت الشجره (بیعت رصوان ) در حدیبیه زمانیکه به حضرت رسول اکرم (ص) خبر رسید که قریش عثمان نماینده رسول الله (ص) را به شهادت رسانیدند ایشان خشمگین شدند و همه اصحاب خود را جمع کردند و از همه آنها بیعت گرفتند که  انتقام خون حضرت عثمان (رض) را بگیرند .

در شرایط فعلی نمی توان در امور همه مردم مشوره کرد جز در چند مورد خاص که همه پرسی ( رفراندوم ) ضرورت شود بنأ به همین دلیل مردم نماینده گان خود را انتخاب می کنند و آنها در محل بنام خانه مردم ( پارلمان ) جمع میشوند و در همه امور در پهلوی قوای اجراییه کشور قرار میگیرند ، از طرف مردم مشوره میدهند و نظریات موکلین خود را به مسئولین امور می رسانند و در امور اجتهادی قانون وضع میکنند و بر تطبیق قانون اساسی نظارت  می کنند و درمورد اجراأت وزرا و حتی ریاست جمهوری مطالعات دقیق می کنند ودر صورت مشاهده موارد مشکوک در اجراآت آنها این وزرا را در پارلمان احضار می کنند .

6 : اصل قاطعیت در اجراات بعد از تصمیم شورا :

یکی از اصول مدیریت حکومت ها قاطعیت در اجراات امور بعد از تصمیم نهایی شورا ها است . شاید بعضی ها اعتراض بگیرند که باید سطح دانش و تقوای اعضای شورا در نظر گرفته شود و در صورتی فیصله یک شورا قابل تعمیل است که همه اعضای آن اهل نظر باشند یعنی از دانش کامل برخوردار باشند .

این گروه اعتقاد به شورای نخبگان دارند درحالیکه پیامبر خدا (ص) در بیعت رضوان بدون در نظر داشت سطح دانش اصحاب و یا مقام و منزلت آنها از همه آنها بیعت گرفتند و در جنگ احد پیامبر خدا (ص) تصمیم گرفتند که در شهر مدینه سنگر بگیرند و با دشمن در مدینه بجنگند ولی تعداد کثیری از جوانان اصحاب این امر را برای خود یک نوع بی غیرتی تلقی کردند و گفتند که بهتر است که ما در جلو هجوم دشمن در و ادی کوی احد ایستاده شویم اگر چه این تصمیم آنها از دیدگاه پیامبر بزرگوار اسلام  معقول نبود ولی باز هم رأی اکثریت را پذیرفتند و به آنها نفرمودند که رای و نظر شما ناپخته است و به رای و نظر اکثریت جوانان اصحاب خویش ارج نهادند .

حال ما در کدام حالت قرار داریم ؟

دوسال است که اکثریت مردم کشور ما فریاد می کشند که باید دروازه های مکاتب وپوهنتون ها ودانشگاها برروی دختران باز شود  هیچ مسئولی به صدای آنها ارزش نمیدهد در حالیکه هیچ دلیل شرعی هم ندارند و همچنان بارها علمای بزرگ جهان اسلام و مسئولین آنها از مسئولین امارت اسلامی خواسته اند که اجازه بدهند که دختران به مکتب بروند و به پوهنتون ها و دانشگاه ها بروند  در بیرون از  خانه کار کنند .

نمی دانم این بزرگواران فردا در روز محشر زمانیکه در حضور پروردگار عالم ایستاده می شوند چی جواب خواهند داد .

7 : اصل توکل به خدا :

برای هر فرد مسلمانان اصل توکل بر خدا یکی از مهمترین و اساسی ترین اصول زندگی و مدیریت جامعه و خانواده ها است . الله متعال به پیامبر گرامی اش حضرت محمد مصطفی (ص) دستور میدهد که بعد از فیصله نهایی شورا توکل برخدا کن و در اجرایی تصامیم شورا متردد مباش بلکه قاطعانه اقدام کن . یک فرد مسلمان زمانیکه می خواهد یک کاری را انجام بدهد برایش لازم است که نخست توکل برخدا کند و بعدا اقدام کند . توکل فقط تنها برخدا فرض است نه بر کسی دیگری و یا به پول و قدرت ….

اول باید خود را به خدا بسپاریم بعدا از هر امکانات خود که در اختیار داریم استفاده کنیم .

مسئولین محترم نیز باید چنین کنند بعد از تصمیم شورای مسلمانان توکل بر خدا کنند و بعد کمر همت ببندند و از همه امکانات موجود برای تحقق فیصله شورا استفاده کنند .

راز پوشیده ای پیروزی مسلمانان در جنگ بدر و شکست آنها در جنگ احد در همین نکته نهایت ظریف نهفته است درحالیکه همان اصحاب که در جنگ بدر حضور داشتند در جنگ احد نیز حضور داشته چرا در یکی الله متعال از آنها حمایت کرد و در دیگری طعم تلخ شکست را به آنها چشاند ؟

به یک جمله می توان گفت که در هر دو توکل برخدا وجود داشت ولی در عمل یک تعداد از آنها به دنبال متاع دنیوی پرداختند و سنگر را رها کردند و از حدود و مرز توکل بر خدا بیرون آمدند و الله متعال برای عبرت آنها به چنین سرنوشت تلخ آنها را مواجه ساخت .

ما مجاهدین زمانیکه در برابر ارتش سرخ جماهیر شوروی پیروز شدیم و به شهر ها آمدیم همه آن سختی ها را فراموش کردیم  از توکل بر خدا بیرون شدیم بفکر زرق و برق دنیا افتادیم . گروهی از مجاهدین تصمیم گرفتند که باید از آن فرصت ها استفاده کنند با یکی از این دختران تحصیل کرده و زیبای شهری ازدواج کنند و گروه دیگری بفکر جمع کردن پول .وآن دیگری …. شدند .

ما در جنگ با کفار که جهاد اصغر بود پیروز شدیم زیرا در آن وقت از جان و دل میخواستیم که خود را در راه اعلای کلمت الله فدا کنیم ولی بعد از پیروزی در میدان جهاد که همان مدیریت سالم حکومت بود ناکام شدیم به دلیل اینکه در این میدان دین و جهاد را وسیله برای کسب پول و متاع و زن قرار داده بودیم . لذا خداوند متعال ما را خوار و ذلیل ساخت .

7 : اصل کسب رضای الله متعال :

اولین وآخرین آرزوی یک مومن کسب رضای خداوند متعال باید باشد . قبل از اقدام بر اجرای یک کاری باید نخست بررسی و تحلیل کنیم که آیا این کار ما باعث کسب رضای الله متعال می شود و یا باعث قهر  وغضب الله میشود . بعد از تشخیص درست توکل برخدا کنیم .

توکل برخدا در زمان اجرای امور خود سبب میشود که الله متعال از ما راضی گردد زیرا در اخیر آیه شریفه الله متعال خود فرموده است که توکل کنندگان را دوست میدارد .

۲۸ / ۸ / ۱۴۰۲